Де закон не мать ясно

Веце як 20 років русиньскы актівісты вшыткыма можныма средствами через платну леґіслатіву намагають ся, жебы назва Русин-Українець, ці далшы детермінанты одводжены од той назвы, дістали ся раз і на все до історії. Наперек тому, же Словеньско знає дві окремы народности – Русинів і Українців, дотеперь ся кликаню Русинів перед законом не дістало жадной позітівной одповідї, котра бы рїшала про них так важный вопрос. Цїлу сітуацію наконець але не мусить змінити леґіслатіва, но язык.

Андрій Лиґа, русиньскый актвісіста, мав цілком інтересну думку. Хоць є сам правник, не сполїгав ся на правне рїшіня того проблему, а зробив то, што може мали Русины зробити вже давнїше. Кідь нам не знате помочі на основі платной леґіслатівы – хопиме вас, дорогы нашы братя Словаци, за язык. І то дослова. Лиґа написав на інштітуцію, котра у вопросах словацького языка є вырішална. Конкретно на Языконаучный інштітут Людовіта Штура, котрый належыть під Словацьку академію наук (САН). Опросив ся, ці є можне, подля кодіфікованого языка, хосновати назву Союз Русинів-Українців Словацькой републікы, з тым, же пояснив вшыткы історічны факты і сучасный став на Словеньску. А одповідь? На роздїл од вшыткых урядїв, до котрых ся писало дотеперь, і котры все дали одповідь таку, жебы ся основно не мусило рїшати ніч і не погнївали ся Русины-Українцї, дав Языконаучный інштітут САН одповідь пряму – таку назву не мож хосновати. Інштітут у своїй одповідї написав ясно – кідьже на Словеньску єствує і народность русиньска, і народность україньска, Русин є назвов про члена русиньской народности жыючой на Словеньску, а Українець назвов про члена україньской народности жыючой на Словеньску, або жытеля Україны.

На основі того так науковцї, не русиньскы, але словацькы, ясно потвердили, же кідь днесь не єствує народность Русин-Українець, мав бы і союз, котрый хоче здружовати дві народности Русинів і Українцїв, мати в назві не злучку у слові Русинів-Українців, але злучник „і“, значіть Русинів і Українцїв. І навеце, знова підкреслюю, же то погляд словацькых языкознателїв – кідь суть членами лем Українцї, пак не може мати в жаднім припадї союз в назві Русинів, а мала бы ся орґанізація переменовати на Союз Українців СР. Кідьже ся їднать о дві народности, не мож їх споїти до єдной як, подля інштітуту, не мож писати о Чехах-Словаках, ці Анґлічанах-Німцях. Покля ся їднать о приназывникы, там мож хосновати споїня русиньско-україньскый лем в значіню „русиньскый і україньскый“, што може быти наприклад словник, не култура.

Така є в куртости одповідь інштітуту. Підписала єй панї Сібіла. Не тота ґрецька, славна, але Місловічова. Но і так бы то могла быти цїлком добра і правдива „проґноза“ про нас. Інтересне є, же там, де собі держава і єй уряды цїлы рокы не знають дати рады з нашым проблемом, дав собі рады Языконаучный інштітут САН за тыждень. Самособов, тото не є ани здалека вітязтвом в бою за одстранїня кривды, котра ся ту цїлы рокы толерує. Але може то быти добрым зачатком і основов того, одкы бы сьме ся могли дале одразити. Таксамо ся нам вказало, же кідь когось не інтересують факты і законы, може дістати „по языку“. Бо де закон не мать ясно, язык не пустить.

Петро МЕДВІДЬ, Пряшів
(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)