В днях 12. аж 14. юла 2013 р. вже дванацятый раз стрїтили ся Русины із цїлого світа на засїданю Світового конґресу Русинів (СКР), котре того року было ся в Ужгородї і Сваляві, Закарпатьской области Україны. Конґрес рїшав дві важны задачі. Першов была зміна Штатуту СКР і другов – підпора домашнїх Русинів у бою за узнаня русиньской народностной меншыны на цїлодержавній уровни.

Першый день засїданя, котрый одбыв ся в суботу в Ужгородї, не зачав найлїпше. До будовы театру, в котрім мали Русины їднати і котрый стражыли беспечностны службы, не были впущены дакотры представителї домашнїх русиньскых орґанізацій і вызначны Русины з Ужгороду, міджі котрыма можеме спомянуты художника Володиміра Микиту, Василя Микулина, лінґвісдту Дмитрія Попа, ці журналісту Александра Русина. Позваня на засїданя конґресу не дістав ани Валерій Падяк, заснователь русиньскых школ на Підкарпатю, бывшый член СКР, ці далшы русиньскы актівісты. Тоту беспрецедентну реалность в тот день у своїм выступі крітізовав Петро Медвідь, делеґат СКР за Словеньску асоціацію русиньскых орґанізацій (САРО), котрый участным підкреслив, же СКР має смысел втогды, кідь буде Русинів зъєдиняти і не дїлити на добрых і планых, і таксамо, же домашнї Русины в салї театру мали сїдїти в першых рядах, бо они ту суть дома і вшыткы остатнї ту суть лем на навщіві. На святочнім одкрытю взяли участь і представителї державы. Приговор мав Іван Качур, котрый заступав Александра Ледиду, ґубернатора Закарпатьской области Україны. Тот передав честны грамоты Дюрови Папуґови, председови Світовой рады Русинів (СРР) і Миколови Бобинцёви, членові СРР за Україну. Як другый выступив депутат Верховной рады Україны Іван Бушко, котрый мав участным декларовати зміну в одношіню україньской державы к Русинам, як к окремій народностній меншынї і цїлково к русиньскому руху на Українї.

Найважнїшым моментом першого дня засїданя быв выступ Славоміра Гиряка, члена СРР за Северну Америку, котрый участным прочітав писмо Карпаторусинького научного центра, члена Карпаторусиньского конзорція Северной Америкы (позн. ред. – ниже публікуєме в повнім россягу). В писмі были підкреслены основны проблемы роботы СКР і положены важны вопросы про далше фунґованя конґресу. Карпаторусиньскый научный центер крітізовав намагу змінити штатут конґресу, подля котрого має по новому кажду членьску державу заступати лем єдна орґанізація або асоціація, причім документ не обсягує попис механізму, як тота асоціація має взникнути і на основі чого буде конґрес рїшати, хто має быти представителём членьской державы в СКР. Так само было в писмі підкреслено, же уж теперь Русиньска оброда на Словеньску (РОС) не дотримує договор о рівноправности їй дїйстованя в СКР вєдно зо САРО, як то было встановлено, бо РОС має все по 6 делеґатів і САРО лем 4 і член СРР є все воленый лем із делеґатів РОС. Гиряк обернув увагу на то, же приятём нового штатуты (котрого текст членове СРР ани не дали прочітати своїм делеґатам) ся змінить характер СКР і офіціално ся потвердить переход із інклузівіты на на даякый ексклузівный клуб Русинів. Пак ся але треба звідовати, ці такый конґрес іщі має змысел, і кідь гей, хто має быти тота екскузівна еліта і чом уж довгы рокы СРР представляють тоты сами люди, без того, жебы настала ґенерачна черянка і до ходу СКР были запоєны молоды люди, котры бы мали представлёвати будучность конґресу. Таксамо делеґат Северной Америкы упозорнив, же офіціалный пресовый орґан СКР Голос Русина не опубліковав текст Меморандуму Карпаторусиньского конзорція Северной Америкы і намісто того, партнерська орґанізація у СКР, Русиньска оброда на Словеньску, на сторінках своїх новинок ІnfoРусина, очорнила конзорціюм, же крітіzує режім В. Януковича.

Другый день засїданя, котрый одбыв ся у Сваляві, лем пiтвердив напрям конґресу, котрый очековали делеґаты за Северну Америку і за САРО. Окрем того, же ся дістало крітікы делеґатам САРО і Северной Америкы за їх выступы, СКР без можливости шыршой діскузії дав голосовати і прияв новый штатут, котрым пітвердив намагу членів СРР, зробити собі зо СКР свій елітный клуб і поміг їм забетоновати ся у своїх функціах. Підпоры америцькой делеґації і делеґації за САРО дістало ся лем од чеськой делеґації і части делеґації за Хорватію. Делеґаты своїм голосованём потвердили (кідьже предкладаный документ ани не чітали), же на СКР не заступують сами себе, але лем інтересы, котры їм діктують ведучі делеґацій, без хоцьякого роздумованя о функції і далшім фунґованю СКР. Тото было видїти і при выступі Александра Фецуры (РОС), котрый повів, же документ має велё хыб, буде го потрібне оправити на далшім СКР, але теперь „требало за нёго голосовати“.

Далшым пунктом была вольба новой СРР. До світовой рады Русинів были зволены тоты сами люди, котре там суть уж рокы аж на єден выняток, кідь за Румунію пришов до СРР Юліус Фірцак, котрый вычеряв Ґеорґія Фірцака. Так ся потвердили слова С. Гіряка, же у СКР настав проблем ґенерачной выміны і функціонарї не хотять зречі ся своїх функцій. Треба підкреслити, же делеґатів САРО нихто із делеґатів РОС за Словакію, ся не просив, ці суть согласны з кандідатуров Владиміра Противняка за члена СРР. Тот знова здобыв і функцію секретаря. Председом СРР є староновый Дюра Папуґа зо Сербії. Вєдно зо СКР одбыв ся і Світовый форум русиньской молодежі, де по третїй раз зволили до функції презідента СФРМ Мартіна Караша зо Словакії, котрый є автоматічно таксамо членом СРР з порадным голосом.