(Публікуєме в оріґіналї, uverejňujeme v originály)

Keďže jem nebyv pozvanyj na teperišnij Svitovyj Kongres Rusýniv, jak člen Vyboru pro narodnostny menšyny i etničny skupýny Rady vlady SR, što považuju za nedoceniňa toho vysokoho štatnoho postu, zrjadženoho na pomič narodnostnym menšynam, i nedoceniňa ustretovych snah Urjadu vlady Slovenskoj republýky, zo strany Svitovoj rady Rusýniv, de tajomnýka robýt občan Slovenskoj republýky, predseda Rusýnskoj obrody Slovenska, Vladimir Protývňak, zato svij nazor na Kongres Rusýniv na Ukrajini, vyslovľu teper u svojim prýspevku. Ja v hierarchiji spoločenskoho i štatnoho vyznamu, za najvyšoho predstavyteľa Rusýniv na Slovensku, považuju člena Vyboru pro narodnostny menšyny Rady vlady SR. Teper Jan Kalýňak i Jan Lipinskyj sut najvyššyma štatnyma predstavýteľamý Rusýniv na Slovensku. Zato obome malý býtý pozvany Svitovov radou Rusýniv na Svitovyj Kongres Rusýniv, jak najvyšy predstavýteli rusýnskoj štatnoj politýky na Slovensku. Nad Vyborom pro narodnostny menšyny Rady vlady SR už neje postavlenyj nýchto z rusýnskych organizačnych štruktur. Po spoločenskij i štatnij doležitosti naslidujut za členamý Vyboru, dyrektory profesionalnych štatnych rusýnskych inštýtucij – Inštýtut rusýnskoho jazyka, DAD, PUĽS i MRK – za nyma sut predseda i tajomnyk Okruhloho stola Rusýniv Slovenska (OSRS), rusýnsky aktývny politýci i poslanci, až potim naslidujut predsedove rusýnskych občanskych združiň na Slovensku jak je ROS, ZIRS, SARO i t.d. Nýchto z nych neje nadrjaženym organom tomu druhomu predsedovi, sut sobi funkči rivnocinny. Totu hierarchiju doležitosti v rusýnskim sviti na Slovensku maje poznatý i rešpektovatý každyj predseda Svitovoj rady Rusýniv, žeby nerobyv v budučnosti taky zavažny diplomatýčny chyby, jak zrobýv teper. Taky zavažny chyby sut lem v neprospech svitovoj rusýnskoj politýky. V budučnosti treba rešpektuvatý i važytý sobi zaujem každoho štatu, nelem Slovenskoj republýky, o ustretovu rusýnsku narodnostnu politýku, ale hlavnyj doraz treba klastý na Slovensku republýku. V tim je skryte aj tajomstvo uspišnosti, abo neuspišnosti rusýnskoj svitovoj diplomaciji.

O Svitovim Kongresi Rusýniv na Ukrajini čitav jem na interneti, i vidiv filmy. Dokumentacija Kongresu byla zroblena na dobrij urovni. Choču pochvalni sja vyjadrýtý o Gabrielovi Beskýdovi, predsedovi SARO, že dobri vybrav delegaciju za SARO na svitovyj Kongres Rusýniv na Ukrajini. Choču pochvalýtý aj delegativ SARO Petra Medviďa i Milana Pilipa a hlavni Slava Hirjaka za jich obsahovo i moralni hodnotny i kulturno predvedeny vystupý na prezentaciju Okruhloho stola Rusýniv Slovenska i vysvitliňa narodnostnoj sýtuaciji na Slovensku. Podľa mene v rusýnskij svitovij ideologiji i v narodnostnij roboti v poslidnich rokach dochodýt do moralnoho i idejnoho upadku. Toto na Slovensku spozoruvalo vece rusýnskych aktývistiv i poukazalý na nedostatky v roboti ROS a zato bylý vylučeny z ROS. Take sja stalo i na Ukrajini. Totalitne dumaňa vse vede spoločnosť lem do moralnoho upadku.

Rusýnska spoločnosť, by sobi mala usvedomýtý že toto negatývne, što pýšut politýčny ukrajinizatory Rusýniv o Rusýnach i o rusýnskyh Kongresach, može bytý nasledkom moralnoho upadku rusýnskoj ideologiji i roboty nelem v Rusýnskij obrodi Slovenska i v jej tlačovim organi Info Rusýn, ale v rusýnskim celosvitovim formati. Politýčny ukrajinizatory Rusýniv toto výďat i slidujut. Oni našy nedostatky využyvajut vo vlasnyj prospech. Robýme vece chyb, jak je prýpustne. Jeden filmovyj zaber z dýskusiji na Svitovim Kongresi na Ukrajini ukazav charakter ciloho Kongresu. Ja ho opyšu tak, že na scenu vystupýv profesor Mýchal Fejsa zo Serbiji i do mikrofonu povidav, že jak pered 20 rokymý zakladaly v Serbiji rusýnskyj ruch i chodýlý z praporom Duchnovýča „A de ste v tim časi byly vy?“ Prosýv sja molodych das 27-30 ročnych chlopciv zo Slovenska, delegativ za SARO. Dale povidav že toty, što sut teper na funkcijach u Svitovim Kongresi, sut tam zasluženi. A že molody chlopci zo Slovenska za SARO „vy tu teper prýdete i chočete nam toty funkcionarsky stoličky vzjatý? Tu ýde o to, že my vam toty našy stoličky nedame.“ Za tym nasliduvav potlesk zo saly. V tim momenti jem vidiv jak profesor Fejsa, jak „rusýnskyj hrač na fotbalovim hrisku“ dav „gola“ do vlasnoj rusýnkoj branky. Je ideovo dezorientovanyj? Predsa našy ditý nesut našy neprýjateli, ale našy nasledovnýci. Našym superom sut politýčny ukrajinizatory Rusýniv a jich „branka“ je na druhij strani hriska. Ja keby byv na tim „hrisku rusýnskym hračom“ ta by jem dav „gola do branky“ našych superiv, kotra je na opačnij strani hriska. Ja by poviv toto: „Ja jem pered 20 rokamý zakladav Rusýnku obrodu u Svýdnýku i byv jej peršym i vece nasobnym predsedom. I ja chodýv z duchovnym praporom Duchnovýča, ale ne zato, žeby jem sidiv až do smerti na funkcionarskij stolički Svitovoho Kongresu Rusýniv, i žeby jem od vas vymahav hluboky poklony na znak mojoj ucty, ale zato, žeby jem vytoptav rusýnsku družku pro rusýnsky ditý. A zato teper sja raduju s toho, že tu prýšlý novy molody rusýnský ditý, na rusýnskyj Kongres. Ja vas choču vzjatý za ruky i prývestu ku kongresovomu stolu i kongresovym stoličkam, žeby ste sja učily, jak treba sja staratý o naše rusýnstvo. A ne jak sja mi mate klaňatý, až do mojoj smerti, bo ja chodýv dakolý z praporom Duchnovýča. Na mene raz sobi spomjanýjte „ne zlym, týchym slovom.“ Za tym by mav nasliduvatý aplavs Rusýniv. A to by byl gol do branky politýčnych ukrajinizatoriv Rusýniv. Takže sja prosjme: „Jakyj vyznam maje na Svitovim Kongresi Rusýniv dištancuvatý sja od vlasnych rusýnských ditý, dištancuvatý sja od rusýnskych elitnych aktývistiv, i od štatnych predstavýteliv Rusýniv? Až tak mocno sja bojime o svoji funkcionarsky stoličky u Svitovij radi Rusýniv? Vidilý zme na tim filmi, že ne problem politýčnoj ukrajinzaciji Rusýniv, trapýv našych svitovych kongresmeniv, ale chranýlý svoji funkcionarsky stoličky. Toto iste robýlý aj na Svitovim Kongresi v Maďarsku, pered dvoma rokamý. A na toto nam treba robýtý Svitovyj Konges? To moji vnučata sja tak naderajut na kolobežki, jak našy kongresmeny sja na Svitovim Kongresi Rusýniv naderajut na funkcijach i na stoličkach. To je fakt „vysoka i zložita“ rusýnska narodnostna politýka. Tot dokumentarnyj film je jasnyj dokaz moralnoho upadku rusýnskoj narodnostnoj ideologiji i moralnosti funkcionariv na rusýnskij svitovij platformi.

Na peršim Festývali kultury Rusýniv Slovenska u Svýdnýku jem poviv predsedovi Svetovoj Rady Rusýniv - Dulovi Papugovi, že my sja na Slovensku už zjednočujeme dumkamý v koncepčnim postupi. Ne organizačni, v jednim občanskim združini, toto považujeme za neperspektývne i nepotrebne. A takym rozumovym sposobom zjednočiňa sja OSRS choče statý oficialnym ideovym, organizačnym i vedomostnym predstavýteľom i hovorcom potreb Rusýniv Slovenska. Jak toto na Slovensku dosjahneme, oznamýme to Svitovij radi Rusýniv. Papuga Dula ňa vysluchav i poviv mi, že bude rad z Okruhlym stolom Slovenska spolupracuvaty. Aj našlý zme spoločnu akciju svitovoho formatu pro rusýnskyj festival u Svýdnýku, jaku vin, jak predseda Svitovoho Kongresu Rusýniv, chotiv už davno realizuvatý, ale ne mav nato kvalitnoho partnera. Može začneme už na druhyj rik, na našim druhim Festývali kultury Rusýniv Slovenska u Svýdnýku.

Skutočnosť je taka, pokľa Rusýniv Slovenska ne budut na Svitovim kongresi Rusýniv zastupuvatý obome členove Vyboru pro narodnostny menšyny i etničny skupýny Rady vlady SR, pokľa tam ne budut prýtomny i štýrme dýrektory rusýnskych profesionalnych inštytucij – Muzej rusýnskoj kultury (MRK), Inštýtut rusýnskoho jazyka, PUĽS, DAD, pokľa tam ne bude predseda i tajomnýk Okruhloho stola Rusýniv Slovenska (OSRS), zastupcove prorusýnskych politýčnych partij, vyznamny elitny rusýnsky osobnosti i našy vyznamny sponzory, tak tot Kongres pro žyvot Rusýniv na Slovensku, i pro štatny organy Slovenskoj republýky, bars malo bude znamenatý.

Hneskaj je už na Slovensku inakšyj svit, jak byv pered 20 rokamý. Bo v tim časi, koly Kongres i Rusýnska obroda sja rodýlý, ne isnuvalý v rusýnskim sviti, ani Vybor pro narodnostny menšyny, ani MRK, ani Inštýtut rusýnskoho jazyka. PUĽS i DAD sja iši lem formuvalý i t.d. Zato jedýnym oficialnym rišyteľom problemiv Rusýniv, byla lem ROS i Svitovyj Kongres Rusýniv. Ale za 20 rokiv sýtuacija v rusýnskij štatnij politýki na Slovensku, postupýla do peredu, ale Rusýnska obroda Slovenska i Svitovyj Kongres Rusýniv, sobi toho ani ne všimlý, a zato ostalý stojatý na tych istych funkcionarskych postach, jak stojalý pered 20 rokamý. Skostnatily zo strachu pered funkcionarskov konkurencijov. A to je velýka strategična chyba rusýnskoj svitovoj diplomaciji. Na Slovensku už hneskaj platýt toto, što rozhodné i prosadýt Vybor pro narodnostny menšyny, profesionalny rusýnsky inštýtucji, prorusýnsky politýčny strany i rusýnsky sponzory a ne Rusýnska obroda Slovenska. Už i OSRS sja dostavat svojim spoločenskym vyznamom pered ROS. Spravnyj ideovyj nazor na rusýnstvo sja probudýv na Svitovim kongresi Rusýniv na Ukrajini čerez delegativ Slovenska za SARO, čerez delegativ Rusýniv Amerýky, Rumunska i Česka. Zastupcove ROS na Kongresi znovu nemalý pravdu v tim, že sja treba dištancuvatý od dakotrych rusýnskych predstavýteliv, kotry jim osobni nepasuvalý do hry. Tota strategija dištancuvaňa, je antý rusýnska a hraje do karet politýčnym ukrajinizatoram Rusýniv i tym, kotry do teper ne uznalý rusýnsku narodnosť za pravoplatnu na Ukrajini. ROS i sučasnyj Svitovyj Kongres Rusýniv robľat nečitatelnu i nejasnu narodnostnu politýku. Toto výďat našy ukrajinizatory i našy chyby využyvajut vo vlasnyj prospech.

Čitav jem, že Kongres na Ukrajini, de zme bylý zastupleny delegacojiv SARO i ROS, byv za pomoči štatnych bezpečnostnych sýl Ukrajiny, zakrytyj, pered dakotryma elitamy rusýnskoho narodnoho ruchu. To je podľa mene, plano i diplomatýčno nespravni, bo to je jasnyj projav politýčnoj represiji zo strany organizatoriv Kongresu i zo strany štatu v kotrim sja tot Kongres realizuvav. Takyj necitlývyj prýstup ku človeku považuju za nehumannyj. Ja na Kongresi Rusýniv u Maďarsku pered dvoma rokamý nič podobne ne zažyv, žeby organizator Kongresu dajakoho delegata, abo i obyčajnoho človeka, ne pustýv na Kongres, abo žeby bezpečnostny sýly maďarskoho štatu zasjahuvalý do kompetenciji Kongresu Rusýniv. Bylý prýpady, kolý na Kongres prýšlý aj ľude na vlasny trovy, jak divaci, bo chotilý viditý Kongres na vlasny oči, a nýchto jich ne vyhaňav z budovy, ani zo saly. Taka je demokracija.

Vyzerat to tak, že na Ukrajini Svitovyj Kongres Rusýniv organizuvalý rusýnsky tzv. „extremisty“, kotry sja neznašajut z druhyma Rusýnamý na Ukrajini, pro jich vlasny filozofičny nazory. Vyzerat to tak, že rusýnsky tzv. „extremisty“, za pomoči štatnoho aparatu, odstavujut svojich rusýnskych filozofičnych oponentiv, z narodnostnoj rusýnskoj politýky, žeby zo svojima filozofičnyma nazoramý, sja sami stalý slavny v rusýnskim sviti, i takym sposobom nahaňajut vodu na mlýn politýčnij ukrajinizaciji Rusýniv na Ukrajini. Rusýnsky tzv. „extremisty“ na Ukrajini svij filozofičnyj nazor, či svoji zaujmy, prosadžujut v praxi extremnym sposobom – represijov za pomoči štatu, - kotryj sam, do teper, ne uznav Rusýnam pravo na rusýnsku narodnosť. Ukrajini taky naivny Rusýny i „spolupracovnýci“ vyhovujut, kotry sami robľat vojnu medži Rusýnamý. Tak sami Rusýny rozbývajut svoji vlasny rusýnsky štruktury. Komunisty dakolý povidalý že: „aktývnyj stranickyj blbec vo vlasnij politickij strani narobýt vecej škody, jak triednyj neprýjateľ“. A teper našy rusýnsky „extremisty“ sja neslavni proslavýlý na Svitovim kongresi Rusýniv na Ukrajini, bo nepustýlý dakotrych ľudej na Kongres, lem zato, bo majut inakšyj filozofičnyj nazor na rusýnstvo, jak toty ľude, što organizuvalý Kongres. Jak malý dojem že, oponent ne maje filozofičnu pravdu, tak mu to na Kongresi malý teoretýčno dokazatý, ale ne malý moralne pravo nýkomu zakazatý prýstup na tot Kongres, lem s prýčiny joho odlýšnoho filozofičnoho nazoru. Tak robľat lem filozofičny slabochy i nevedomci, bo majut strach, že svoju pravdu nedokažut vysvetlýtý, abo nemajut pravdu, ale pravdu druhoho čolovika, sami nedokažut rešpektuvatý. A toto je zakladnyj problem humanizmu. Treba vse bytý demokratom aj ku druhomu človeku, nelem sam ku sobi, bo o tim je filozofija humanizmu i porozumiňa. Zato sobi politýčny ukrajinizatory Rusýniv možut dovolýtý robýtý taky posmešny vyholosiňa o rusýnskych Kongresach. Takyj Kongres, jak byv teper na Ukrajini, je pro zaujmy rusýnskoj svitovoj politýky i pro samostatnyj demokratýčnyj etničnyj žyvot Rusýniv, kontra produktývnyj. Ďula Papuga nemav dovolýtý zorganizuvatý takyj nehumannyj Svitovyj Kongers Rusýniv.

Druhyj rusýnskyj Kongres udajni byv v Rumunsku v misti Sigeti, a byv odkrytyj pro všytky elitny osobnosti rusýnskoho narodnoho ruchu. To je podľa mene dobri i spravni. Na taky Kongresy by zme malý chodýtý i my. Zato treba važni uvažuvatý o novij rusýnskij svitovij platformi i diplomaciji založenij na humannych, realnych i praktýčnych filozofičnych zakladach. Tota stara filozofija i forma svitovoj reprezentaciji Rusýniv, kotra bere do uvahy lem jedno občanske združiňa, v našim prýpadi ROS, i 10 členiv zo štatu, na dnešňu dobu už praktýčno nevyhovuje. Na Slovensku už nevyhovuje vece jak 10 rokiv. Dnesj, na totu zastaralu formu rusýnskoj svitovoj dýplomaciji, už možeme pozeratý jak na skostnatilu staru monarchiju, kotra perežyvat v praxi, už lem vďaka „rodýnkarstvu“ v Svitovij radi Rusýniv. Kamaratstvo je dobra vec, ked neje na škodu ostatnim Rusýnam. A toto tzv. „mocenske svitove rodýnkarske kamaratstvo“, je na našu vlasnu škodu, a najvece na škodu Rusýnam na Slovensku. ROS sja utrýmuje prý žyvoti už lem vďaka piňazjom na projekty, kotry dostavat na centralnyj učet. Bez projektiv by ROS sja už može i rozpala, bo bez povniňa obrodnych ciliv, už stratýla zmysel svojoj existeciji. Vedžiňa organizaciji prýdiľuje piňazi na akciji na zakladi svojich vnutornych rozhodnuti. Dokince i sam predseda ROS, je plačenyj misjačnyma odmenamy. Taku finančnu vyhodu za predseduvaňa nemat žadnyj predseda rusýnskoho občanskoho združiňa na Slovensku. Navrhuvana učasť ROS v Svitovim Kongresi, jak jedýnoj organizaciji za Slovensku republýku, maje na verejnosti vzbudžuvatý dojem prestiži, že ROS je najuspišniše i najpotrebniše rusýnske občanske združiňa na Slovensku. V skutočnosti sja jidnat lem o zaujem ROS o štatny piňazi na projekty. A tak najvekša vyhra s takoj špekulatývnoj strategiji ROS, je užytočna hlavni pro samoho plačenoho predsedu organizaciji. Vin tak maje zabezpečenu misjačnu finančnu odmenu, či robýt dašto, abo ne robýt nič, v prospech rusýnskoj spoločnosti. Misjačnu odmenu maje schvalenu Koordýnačnym vyborom ROS. Takže predseda ROS navrhuvanym členstvom ROS v Svitovij radi Rusýniv „zabýv dvi muchy jednov ranov“ – opravdav svij misjačnyj predsednýckyj plat v ROS i dosjahnuv spoločenskyj dojem o vlasnij potrebnosti, neporazitelnosti i neomylnosti v organizaciji. A jak sam ne choče, ta nemusýt sja staratý o rišiňa žadnych idejnych rusýnskych ciliv na Slovensku. Tak aj sam poviv, že o problemi rusýnskoho muzejnýctva, už na KV ROS, ne choče čutý ani slova. Mam dojem, že predseda ROS by chotiv matý lem funkciju s platom i duchovnyj spokij od rišiňa rusýnskych obrodnych ciliv. To je, podľa mene, zhruba, zakladne „tajomstvo“ toj prýčiny, čom sja ne uplatňuje demokratýčnyj princip rovnosti v zastupini na Svitovim Kongresi Rusýniv za Slovensku republýku, i čom sja ne rešpektujut krýtýčny prýpominky členiv ROS na robotu v samotnij ROS.

Predseda ROS nechoče spolupracuvatý ani z Okruhlym stolom Rusýniv Slovenska. Vyhybat sja učasti na kolektývnij roboti OSRS, v spoločnim rišini rusýnskych obrodnych ciliv. Na zakladi toho, mame povne pravo sobi dumatý, že motývacijov zaujmu o funkciju predsedy ROS, je misjačnyj plat, a ne zaujem rišytý rusýnský obrodny cili. A pravi taku motývaciju nam ne treba. Výdýme nazorni negatývnyj vplyv plačenoj funkciji predsedy ROS na formu dumaňa človeka, kotryj može do funkciji prýšov, lem pro piňazi. Može sobi povistý: „Jak mene chočete matý u funkciji predsedy, plaťte mi a dajte mi pokij z vašyma obrodnyma ciľamý.“ Dumam že, skorše by došlo do napravy nedostatkiv v roboti ROS i Svitovoj rady Rusýniv, keby funkcija predsedy ROS, byla vykonuvana na zakladi dobrovoľnosti i projavlenoho zaujmu o rusýnsky obrodny cili, jak to je i v ostatnich občanskych združiňach na Slovensku, ne na zakladi zaujmu o tzv. misjačnu finančnu odmenu, kotru schvaľuje KV ROS predsedovi ROS, bez ohľadu na to, či to je spoločenski užytočne i potrebne, abo spoločenski škodlýve i nepotrebne. Sami výdýme že, plačenoho predsedu organizaciji, calkom uspokojuje joho osobnyj plat, ale spoločenska užytočnosť funkciji predsedy ROS, pro rišeny rusýnsky obrodny cili na Slovensku, ne je skoro žadna, rusýnsky spoločensky problemý ostavajutt ležatý na zemli, bez povšimnuťa z boku plačenoho funkcionarja i sut odkazany na rišiňa v OSRS. Tot sučasnyj rusýnskyj spoločenskyj i verejnyj važnyj problem, plačiňa či neplačiňa funkciji predsedy ROS, treba serjozno vyrišytý s pohľadu potreb všytkych Rusýniv Slovenska. Ne s uzkoprsoho pohľadu finančnoj realizaciji projektiv v ROS. To ne stačit. Na Slovensku už davno vynýklý novy rusýnsky štatny profesionalny kulturny i politýčny rusýnsky štruktury, kotry fungujut na zakladi odbornoj ciľavedomosti, pravidelnosti, na zakladi štatnoj kontroli, štatnoj finančnoj i legislatývnoj podpory v oblasti spoločenski užytočnoj spolupraci v obrodnych ciľach Rusýniv. Objavujut sja i vplývny narodnostny rusýnsky elitny osobnosti. Byla zrjadžena nova, demokratýčna platforma, na spolupracu Rusýniv Slovenska, de sut sobi všytky rovny. A to je OSRS. V peršim rjadi oni, bez učasti sučasnoj ROS, teper rozhodujut i budut rozhoduvatý o narodnostnim žyvoti Rusýniv na Slovensku, a neraz i v svitovim vyznami. Odbornosť i profesionalizmus je rozvojovym trendom. Sut potrebny i laicky občansky združiňa, ale neje nam potrebne monarchistične panovačne postaviňa nýjakoho predsedu občanskoho združiňa, i neje potrebnyj laickyj prýstup ku rišiňu odbornych narodnostnych problemiv. To sut škodlývy fenomeny pro kulturnyj rozvoj rusýnskoj spoločnosti v sučasnosti. A toto treba bratý do uvahy v strategiji novoj svitovoj rusýnskoj politýky.

Lem vďaka doteperišňomu „rodýnkarskomu svitovomu kamaratstvu“, šytko nadale ostavat u Rusýniv skostnatile, mertve, po staromu. Žyvota schopnyj vyvoj novych form svitovoj rusýnskoj diplomaciji v Svitovij radi Rusýniv, de tajomnýka robýt akurat plačenyj predseda ROS, je zato, tabu. My, Rusýny Slovenska, by zme nemalý pidporuvatý nýjake zakryvaňa Kongresiv i peresliduvaňa rusýnskych elitnych aktývistiv na Ukrajini, ani nygde inde na sviti, za jich vysloveny nazory. Je demokracija i sloboda slova. Zato by zme malý protestuvatý proti takomu zakrytomu Kongresu, bo je nehumannyj i nedemokratýčnyj. Vysledky takoho zakrytoho Kongresu na Ukrajini by zme malý vyhlasýtý za neprýjatelny v našij rusýnskij demokratýčnij spoločnosti na Slovensku. Prošu sja: Čom maje bytý znovu zaeviduvanyj na Ministerstvi vnutra SR, novyj štatut Svitovoj rady Rusýniv, kotryj je založenyj na mocenskij špekulaciji vedžiňa ROS v jich vlasnyj prospech, a v neprospech ostatnich Rusýniv Slovenska? Tot štatut schvalýlý poza naš chrbet, bez konzultaciji z namý, Rusýnamý Slovenska, kotry ne zme členamý ROS. Nam na Slovensku neje potrebnyj štatut Kongresu, kotryj pro rusýnsku svitovu politýku, pro demokraciju i pro slobodu slova, i pro Rusýniv Slovenska, je škodlývyj, bo nerešpektuje voľu i idealy všytkych Rusýniv Slovenska, lem voľu členiv ROS. A mocensky predstavy sučasnoj ROS, sut až zanadto odlýšny, od ideji rusýnskoho narodnoho obrodžiňa i od filozofiji humanizmu i demokraciji na Slovensku, žeby zme z nyma sja mohlý stotožnýtý. Zato nemožeme považuvatý mocensky predstavy sučasnoj ROS i novoho štatutu Svitovoj rady Rusýniv, za prýjatelny i užytočny pro Rusýniv Slovenska.

Zaeviduvaňa svitovoho štatutu na Slovensku, značit aj možnosť čerpaty financiji pro Rusýniv ciloho svita z našoho slovenskoho štatnoho fondu, určenoho pro nas, Rusýniv Slovenska. My mame na Slovensku problem zo špekulatývnyma mocenskyma predstavamy ROS, mame problem z nedemokratýčnym navrhom na vyber zastupciv Rusýniv Slovenska na Svitovyj Kongres Rusýniv, a mame prýtý iši aj o štatny prýspevky pro Rusýniv na Slovensku, lem zato, bo tak to choče ROS? To je bars obštrukčne i nevyhodne „partnerstvo“ o zo strany funkcionariv ROS, v neprospech ostatnich Rusýniv Slovenska, kotry ne sut členamý ROS. Dovolýme odčerpatý kus z rusýnskych finančnych fondiv bez toho, žeby sja nas, Rusýniv Slovenska, dachto oprosýv, či aj my s tym suhlasýme?

Ne zme všytky členamý ROS. I ne musýme bytý. Ale jednoj mysli musýme bytý všytky Rusýny na Slovensku. Zato treba dosjahnutý napered vzajomnu dohodu medži šytkyma Rusýnamý Slovenska. Ani Vladimir Protývňak, ani ROS, neje naš rusýnskyj nadrjadženyj organ na Slovensku. My na Kongresi nebylý prýtomny. Nepozvalý nas. Jich neintresujut zaujmy ostatnich Rusýniv Slovenska, lem zaujmy ROS? Čom nas nezaklýkalý a rozhodlý o nas, bez nas? Jakym pravom? Jak pererobľat štatut, žeby vyhovuvav našym narodnostnym i diplomatičnym sučasnym potrebam na Slovensku, potim može bytý spoločna bisida i dohoda. Slovenskyj štatnyj finančnyj fond je určenyj pro všytkych Rusýniv žyjučich na Slovensku, nelem pro členiv ROS. To neje finančnyj fond pro Rusýniv, što žyjut na cýlim sviti. Až taka bohata Slovenska republýka neje, žeby finansuvala cylyj rusýnskyj svit. A už vobec ne, bez našoho suhlasu. My musýme znatý na jaky učely toty piňazi sja majut použytý. Jak dojde na Slovensku ku dohodi z členamý Vyboru pro narodnostny menšyny, z dýrektoramy rusýnskych štatnych inštýtucij, z politýčnyma zastupcami Rusýniv, SARO, ZIRS, ROS, OSRS i dalšych rusýnskych občanskych združiň na Slovensku i Svitovym Kongresom Rusýniv, potim možeme uvažuvatý, jakym sposobom možeme s čerpaňom našych finančnych fondiv na Slovensku suhlasýtý, ale za danoj sýtuaciji, v žadnim prýpadi sja nedajme nýkym finančno, ani dýplomatýčno, vykorýsťuvatý i oklamatý. Naj bude takyj štatut Svitovoj rady Rusýniv zaeviduvanyj naprýklad v Serbiji, v Poľsku, na Ukrajini, abo v Maďarsku. Ked oni s tym suhlasjat. Ale ne na Slovensku. Tu už zme malý doteper zaeviduvano svitovyj Štatut a to stačilo. Teper naj svitovyj štatut Rusýniv evidijut dalšy štatý v kotrych žyjut Rusýny. Taku jalovu i neproduktývnu rusýnsku politýku, jaku teper v Svitovim Kongresi Rusýniv prosadžujut zastupcove ROS, i jaku pidporujut našy svitovy kongresmeny, my, na Slovensku, pidporuvatý by zme ne malý ani nazorovo, ani finančni.

Zato treba zdokonalýtý i zrealnýtý zmysel svitovoj rusýnskoj platformy. Nýjake chvalenkarstvo i mocenska samoľubosť tam nemajut matý misce. Šytkych Rusýniv na Slovensku je oficialno do 50 000 občaniv. A ja vo Vybori zastupuju i obhajuju zaujmy tych 50 000 rusýnskych občaniv na Slovensku. Zato bez dohody z ostatnima Rusýnamý, ani Vladimir Protývňak, ani ostatni predstavitele ROS, nemajut moralne pravo, sami rozhoduvatý za všytkych Rusýniv Slovenska, ani podavatý svij navrh o čerpani financij zo Slovenska, v prospech Rusýniv ciloho svita, ked štat davat toty financiji pro 50.000 Rusýniv žyjučich na Slovensku. To je mij nazor. A jak zo mnov bude suhlasýtý aj Okruhlyj stil Rusýniv Slovenska na najblýžšim zasadani, tak totu požadavku možu predložytý na najblýžšim Výbori pro narodnostny menšyny Rady vlady SR, žeby Ministerstvo vnutra SR i Vlada SR počekalý zo zaregistruvaňom i financuvaňom novoho štatutu Svitovoj rady Rusýniv, poky nedojde ku diplomatýčnij dohodi medži šytkyma Rusýnamý na Slovensku i medži Svitovov radov Rusýniv. Taka by mala bytý spravodlývosť.