5. юл у Словакії є штатным святом, коли ся святкує св. Кіріл і Мефодій, при тій нагодї приносиме інтересну статю.
В роцї 1995 быв на Словеньску кодіфікованый русиньскый списовный язык. Того року святкуєме 15-ты роковины той вызначной подїї.

Найдуть ся і днесь такы люде, котры баґателізують тот історічный факт. Нерусины ся о нїм высловлюють скептічно – же Русины заспали добу і што ся тыкать кодіфікації языка, пробудили ся барз пізно, бо векшына европскых языків (міджі нима словеньскый) была кодіфікована уж в 19. сторочу (то значіть, о 150 років скорїше)... Скептіци але забывають на факт, же высшеспомянутый кодіфікованый русиньскый язык не є першым списовным языком Русинів. Тым быв кіріломефодьскый старославяньскый язык на базї кіріліцї, котра была кодіфікована уж в 9. сторочу а доднесь ся неперестанно хоснує по церьквах выходного обряду єй подоба у формі церьковнославяньского языка. Латиници, главно тоты штудованы, добрї тот факт знають. Русины належать в Европі к тым културным народам, котры мають свій списовный язык уж 1 200 років, не лем 150 років. В роцї 1995 в Братїславі на Словеньску была уж друга кодіфікація, то значіть, зактуалізована подоба русиньского языка на сучасны потребы модерной сполочности.

Кідь порівнуєме вшыткы сучасны славяньскы языкы зо старославяньскым, котры кодіфіковали уж святый Кіріл і Мефодій в 9. сторочу – і котра є доднесь жыва, бо ся ужывать у векшынї славяньскых хрістіаньскых церьковлей світа (вшыткы православны церькви в Росії, Білорусії, Болгарії, векшына на Українї...). З лінґвістічного боку к церьковнославяньскому языку стоїть найближе русиньскый язык. Тот факт є доказом, же Русины суть найблизшыма автентічныма дїдічами старославяньской кіріломефодьской традіції...

Хрістіанство в Чінї і Японії

Зробме історічный екскурз до Чіны, Японії... і Великой Моравы, котрый доказує, же старославяньскый язык быв у 9. сторочу родным языком великоморавской шляхты (Ростислава, Святоплука...). Кідь в середнёвіку єзуіты ішли на місію до Чіны ці Японії, перекладали тексты Св. Писма до бісїды містного чіньского, респ. японьского цісаря і ёго фамелії. Зато уж такой на початку мали великый успіх у своїй місії. Кідь бы были переложены тексты хрістіаньской віры до бісїды підданых, чіньскый або японьскый володарь бы їх ани не прияв, ани бы їм не дозволив робити місійну роботу в своїй країнї. Наконець латиньска єзуітьска місія была предсі неуспішна, бо єзуіты ся побили з латиньскыма місіонарями-франтїшканами (франтїшканы завідїли єзуітам їх успіх), і містный володарь їх вшыткых выгнав... Было то в пізнім середнёвіку...

Хрістіанство на Великій Мораві

В часах Великой Моравы в 9. сторочу была подобна сітуація. Ростислав (святый у православных) не быв лем хоцьякым „хлопятём од коров“. Быв то міцный князь, властно краль, котрому кралёвскый тітул не узнали лем тоты кралї, котры му завідїли і хотїли му забрати ёго царство. Ростислав быв на великоморавскых теріторіях царём жывота і смерти вшыткых підрядженых. Тогды не была нияка демокрація, односины міджі людми были барз круты. З тых політічных прічін є ясне, же св. Кіріл і Мефодій, „апостолам рівны“, переложыли Св. Писмо і літурґічны тексты до родной бісїды князя Ростислава і ёго родины, а не до рабской і підданьской бісїды, напр. праславяньской келтьской громады. Літурґічный старославяньскый язык быв жывов бісїдов тогдышнёй пануючой верьствы Великой Моравы. Самособов, низшы сполоченьскы верьствы келтьского і мосхоіберьского походжіня бісїдовали інакшыма бісїдами як їх володарї. Єствують аж три славяньскы языковы праосновы – остаткы котрых як наріча єствують і жыють доднесь. Глаголіця была пізнїшов, і як видно, неуспішнов пробов по смерти солуньскых братів, коли латинізація хотїла знічіти вшытко писане кіріліцёв (порівнай TIMKOVIČ, A. G. Cyrilika je staršia ako hlaholika. Krásnobrodský zborník, Prešov, III/1-2 (1998), с. 5 – 208). Розвиток продовжовав, і так почінаючі 19. сторочом в атмосферї великой латинізації ся розвинули сучасны модерны языкы: русиньскый, російскый, словеньскый, польскый, чеськый, україньскый, болгарьскый... Дорогоцїнный кіріломефодьскый старославяньскый праязык великоморавской пануючой верьствы з 9. стороча ся нам заховав в текстах літурґії, в літурґічній бісїдї а ёго найзаховалїшов автентічнов жывов формов є кодіфікованый русиньскый язык.