… Русиньского научно-бадательского інштітуту при Сеґедьскій высшій духовній школї Ференца Ґала

По піврочній павзї мадярьска русиністіка зясь ся вернула до самостатной научной інштітуції. Од 20. януара 2014 у Сарваші, знамім центрї перебываня мадярьскых Словаків, у будові, котра праві того року од Універзіты святого Штефана была передана Сеґедьскій высшій духовній школї Ференца Ґала, першы крокы робить Русиньскый научно-бадательскый інштітут.
У спокійнім тихым містї заряджує ся бутором, техніков і ітд. новозаложена інштітуція. Вырїшены суть кадровы вопросы. Возглавив інштітут бывшый професор катедры україньской і русиньской філолоґії Нїредьгазькой высшой школы Др. Михаіл Капраль. Міджі робітниками інштіту іщі двоє з Нїредьгазы ‒ Рената Романюк і Наталія Капраль. Доповнила колектів нїредьгазькых робітниць і зачінаюча славістка Ґабріела Ґіріц. Надїєме ся, же о добрых і хосенных резултатах роботы новой научной інштітуції мадярьской славістікы дізнаєме ся іщі не раз. А днесь лем курто хочу спомянути основны (ідеалны!) задачі Русиньского научно-бадательского інштітуту:
1. Підготовка учебників, словарїв і помічных книг про мадярьскых школярїв, котры штудують русиньскы дісціпліны; методічна і практічна приправа помічных книг про выхователїв матерьскых школ із навчанём русиньского языка.
2. Баданя у сферї русиністікы:
а) русиньскый літературный язык Мадярщіны: фонетіка, фонолоґія, ґрафіка, ортоґрафія, ґраматіка, словотворїня, лексіка, сінтакс і штілістіка;
б) історія русиньского літературного языка;
в) русиньска діалектолоґія;
г) русиньско-мадярьскы, русиньско-словацькы і под. міджіетнічны културны і языковы споїня;
ґ) історія русиньской періодікы, язык періодікы.
3. Приправа на публікованя і выданя робот домашнїх і загранічных бадателїв у сферї русиністікы.
4. На основі фондів бібліотекы бывшой катедры україньской і русиньскоїй філолоґії Нїредьгазькой высшой школы і пріватных збірок членів новоотвореного Русиньского научно-бадательского інштітуту формованя і збогачіня бібліотекы русиністікы; зоставлїня общого і тематічного каталоґів; бібліоґрафічны баданя; збераня і сістематізація артефактів, звязаных з історіёв русиньской културы і русиньского общества (сістематізація і приправа матеріалів о дїятельстві катедры русиньской на Будапештьскій універзітї (1919); Підкарпатьского общества наук (1941 ‒ 1944), катедры україньской і русиньской філолоґії Нїредьгазькой высшой школы (1992 ‒ 2013).
5. Педаґоґічне дїятельство: приправа і реалізація курзів російского, україньского і русиньского языків про вшыткых, хто штудує їх як чуджі в основній школї або на універзітї.
6. Познакомлїня світовой і мадярьской громады з проблемами і досягнутями русиньской културы у цїлім і научныма досягнутями у сферїі русиністікы окремо; коордінація научного і начно-педаґоґічного дїятельства інштітуту з братьскыма научныма інштітуціями Сербії, Словакії і Польщі.
7. Приправа і реалізація міджінародных і домашнїх научных форумів у сферї русиністікы, славістікы у цїлім і проблем културы народностных меншын Мадярщіны і сусїдных держав.

Паралелно з рішінём практічных задач од зачатку рока іде научный процес. Уж 19. марца 2014 у Сарваші у рамках традічной научной конференції о проблемах навчаня на языках домашнїх народностных меншын одбуде ся засїданя і русиньской секції. З окремыма лекціями выступлять: Др. Михаіл Капраль: Нова етапа мадярьской русиністікы: вопросы стратеґії розвоя, Рената Романюк: Забезпечіня русиньскоязычных учебників про 1. – 2. класу основных школ, Наталія Капраль: Передшкольска русиністіка (выхова дїтей у матерьскых школах), Габріела Ґіріц: Обзор конкурзного проєкту TÁMOP-3.4.1. A-11/1-2012-004. „Створїня условій про навчаня русиньского, польского і ґрецького языків у рамках общой освіты”.