9. апріля 2014 в просторах Пряшівской універзіты ся одбыв в тім роцї другый научный семінар карпаторусиністікы, цїлково 26-ый. Накілько минулого року выкликала інтерес тема оптації на Україну в періодї по другій світовій войнї (тым веце, же з нёв выступив прямый потомок Русина, оптуючого зо села Камюнка в окресї Стара Любовня, історік доц. ПгДр. Михал Шміґель), орґанізатор семінара – Інштітут русиньского язкыа і културы ПУ ся к нїй вернув і надвязав комунікацію з історіками на Українї, котры ся занимають з данов проблематіков.

Доц. Світлана Шульга, к. н. із Катедры світовой історії Выходоевропской народной універзіты Лесї Українкы в Луцьку є єдным з такых історіків. Навеце є інтересна тым, же походить якраз з Волинї, з области, яка ся в найвекшій мірї заселяла оптантами- Русинами з бывшого Чеськословеньска і мала можность дану сітуацію близше спознати посередництвом росповідей як своїх родічів – містных Українцїв, так ай близкых і далшых сусїдів, котры были з реалітов оптантів в повойновых роках прямо конфронтованы. З общіх історічных жрідел ся мож дізнати, же якраз з области Волинї мали можность по скінчіню другой світовой войны вернути ся до Чех волиньскы Чехы. На Волинї охабляли свої господарства, котры мали заселяти Русины з бывшого Чеськословеньска, а волиньскых Чехів зась чекали порожнї обыстя по судетьскых Нїмцях, котры мусили одыйти до Нїмецька. Такы были офіціалны історічны факты, з котрых ся дасть „міджі рядками‟ порозуміти, же політіци в повойновых державах ся намагали еліміновати меншыны як потенціалный небезпечный жывел ай способом оптацій, ці міджіштатнов вымінов жытельства. Як такы рїшіня „міцных‟ наконець допали і якый выслїдок принесли єднотливцям, ці членам їх родинным, як овпливнили їх жывоты, як і жывоты дакількых ґенерецій їх потомків, то ся мож дізнати посередництвом прямых выповідей тых, котры жыли жывот оптанта.

Світлана Шульга у своїй лекції на тему Оптація Чехів, Словаків і Українцїв (Русинів) в роках 1946 – 1947 представила факты з державных документів, котры здобыла в україньскых архівах, але приближыла ай сітуацію з того періоду на Закарпатьскій Українї, де оптанти з бывшого Чеськословеньска приходили, цітовала з добовой пресы на Українї і так представила шырокогранный образ повойнового жывота нашых Русинів, котры ся рїшыли на імпулз аґітаторів переселити до „раю на земли‟, якый їх мав на Українї чекати. В контекстї того треба припомянути, же авторка называть оптантів подля народности як Чехів, Словаків і Українцїв, але, як вказала на наслїдных конкретных фактах, їднало ся главнї о словацькых Русинів, котрых было заґітованых на Україну найвеце. Іщі днесь ся натискує вопрос: Подля якой лоґікы ся словацькы Русины мали выселяти до своёй материньской отчізны (так як волиньскы Чехы до Чехії, судетьскы Нїмцї до Нїмецька а Мадяри до Мадярьска), котра николи в минулости їх отчізнов не была?

Про тых, котры не мали можнось прийти на семінар, буде лекція Світланы Шульгы опублікована, як традічно, у выступному зборнику Studium Carpato-Ruthenorum (Штудії з карпаторусиністікы) за рік 2014.